Waar hooggevoelige kinderen op school mee te maken hebben

Overprikkeling. Een klaslokaal kan behoorlijk overprikkelend zijn voor een hooggevoelig kind: het hangt vol met kleurrijke materialen, er zijn geluidjes van de verwarming, tikkende pennen of schuivende stoelen aanwezig, de sociale druk van de groep is voelbaar, de geur van toilet en gymtassen dringt de klas binnen en de stemming van de juf of meester is voelbaar.

Al deze prikkels voelen hooggevoelige kinderen en verwerken zij op hun eigen intense wijze. Sommige kinderen worden erdoor afgeleid en belemmerd in hun concentratie.

Een kind dat overprikkeld is heeft geen controle meer over zijn gedrag. Meestal uit zich dat pas bij thuiskomst door het ontladen van alle prikkels in bijvoorbeeld een woedeaanval of huilbui, of het sluit zich af voor nieuwe prikkels en wordt apathisch en onbereikbaar. Soms gebeurt het al wel op school en heeft het effect op hoe de leerkracht het kind ziet.

Faalangst

De angst om het verkeerd te doen is groot onder hooggevoelige kinderen. Zij verwerken alle informatie (onbewust) en willen het vervolgens ‘goed’ doen. Voor sommige kinderen betekent dat dat wanneer ze vermoeden dat een taak of activiteit niet goed gaat, ze er liever niet aan beginnen. Zo voorkomen zij fouten maken en falen. Bijvoorbeeld sommen die er moeilijk uit zien niet willen maken, of alleen puzzels maken die ze al lang kunnen, weigeren te oefenen met fietsen of geen onbekende kinderen willen aanspreken. Door hun faalangst krijgen leerkrachten niet altijd een goed beeld van de vermogens van een hooggevoelig kind. Zeker als zij zelf onbekend zijn met hooggevoeligheid. Bovendien werkt faalangst zelfversterkend, waardoor onderpresteren op de loer ligt.

Lesstof sluit niet goed aan

Hooggevoelige kinderen zijn vaak beelddenkers. De meeste scholen bieden lesstof echter op ‘verbale’ of ‘logische’ wijze aan. Deze twee stijlen helpen beelddenkers niet bij het leren. Deze kinderen leren graag vanuit het grote geheel. Ze willen weten waar ze mee bezig zijn (het doel) om vervolgens de details te kunnen begrijpen. Beelden helpen hen dit overzicht te krijgen. De stijl van lesgeven op de meeste scholen sluit dan niet aan bij deze kinderen.

Onderpresteren

Doordat de leerstijl niet aansluit, door faalangst en/of overprikkeling komen hooggevoelige kinderen niet altijd tot hun recht. Het kan lang duren voordat hun werkelijke talenten aan de oppervlakte komen. Soms speelt daar ook ‘aanpassen aan de groep’ een rol in. Vooral hooggevoelige meisjes willen graag bij de groep horen en niet opvallen. Ze duiken daarom soms onder hun niveau. Ongeveer een derde van de ouders ziet dat hun kind lager presteert op school. Vooral bij hoogbegaafde kinderen komt dit voor. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak hooggevoelig. Zij raken snel verveeld en hebben daarnaast ook met alle bovenstaande punten te maken.

Buiten de groep vallen

De aansluiting met kinderen uit de klas verloopt niet altijd goed. Vaak tot groot verdriet. Voor veel hooggevoelige kinderen is harmonie en verbondenheid heel belangrijk. Ze doen hun best ‘erbij te horen’. Dit kost hun veel energie en aanpassingsvermogen, waardoor ze sneller ‘vollopen’ dus overprikkeld raken. Ze begrijpen niet waarom andere kinderen zo onnadenkend en onaardig kunnen zijn. Zij denken dieper over vriendschappen na. Wat kan leiden tot breuken tussen vrienden die moeilijk te herstellen zijn. Dat komt ook door hun grote rechtvaardigheidsgevoel. Ook explosief gedrag na overprikkeling, waarover ze vaak nog geen controle hebben, noch de vaardigheden om ermee om te gaan hebben.

Verkeerde ‘diagnose’

Het (lastige) gedrag van een hooggevoelig kind wordt door leerkrachten niet altijd juist geïnterpreteerd. Druk gedrag na overprikkeling wordt soms aangezien voor ADHD, apathisch gedrag voor ADD of autisme en weinig aansluiting in de groep soms ook voor autisme. Deze vermoedens uitspreken naar het kind leidt bij dat kind tot het gevoel dat er ‘iets mis is met hem’. En daarmee vaak tot een verergering van het gedrag, het wil het krampachtig ‘goed’ doen. Belandt het kind zelfs in het medische circuit dan bestaat het risico op onjuiste medicatie. Iets waar het zenuwstelsel van hooggevoelige kinderen veel gevoeliger op reageert.

Met tegenzin naar school

Door dit alles gaan sommige hooggevoelige kinderen niet met plezier naar school. Terwijl ze zeker van nature leergierig zijn. Dit is vast tot uiting gekomen de afgelopen periode toen ze niet naar school konden door de corona. Genoeg reden om te kijken hoe je je kind kan ondersteunen door inzicht te geven in hooggevoeligheid en ze vaardigheden aan te leren ermee om te gaan zodat ze op school tot hun recht komen en school een prettig leerplek wordt.

Het is belangrijk om dit in een vroegtijdig stadium op te pakken om zo ‘nare’ ervaringen te voorkomen en je kind de tools krijgt ermee om te leren gaan op school en zo tot een zelfstandig krachtig persoon op kan groeien.

Annelies Hofstee